کدهای سیاه در یک جنگ ترکیبی

مستند «کدهای سیاه» داستان یکی از عجیب ترین جنگهای ترکیبی (سیاسی ، نظامی و رسانه ای) تاریخ معاصر بین ایران و امریکا را روایت میکند. جنگی تمام عیار که خود «جیمی کارتر» (رئیس جمهور امریکا در اوایل انقلاب) علی رغم تمام تلاشهایی که خودش و تیم مشاورانش انجام دادند، مهمترین و اصلی ترین قربانی آن بود. اما قبل از جیمی کارتر «ادوارد برینز» نخستین کسی است که رسماً در یک عملیات شگفت‌انگیز رسانه‌ای‌–نظامی از طرف «سی‌آی‌ای» مأموریت یافت، ادراک مردم امریکا را درمورد «گوآاتمالا» دست‌کاری کند! این جنگ ترکیبی(Hybrid war) برای تسلط شرکت‌های تجاری و سرمایه‌داری امریکا بر مزارع موز گوآاتمالا بود. او یکی از میلیاردرهای یهودی امریکا بود که پست مشاور رسانه‌ای بسیاری از دفاتر رؤسای جمهوری امریکا را بر عهده داشت. «ادوارد برینز»را باید پدر معنوی سازمان‌هایی چون بنیاد «سوروس» دانست که بعدها باعث فروپاشی نظام شوروی سابق و شکل‌دادن سلسله‌ای از انقلاب‌های مخملی در جهان شدند؛. از آنجا که نمیخواهم داستان فیلم «کدهای سیاه» را فاش کنم ، بد نیست به یک نمونه دیگر از همین شخص اشاره کنیم؛ 

به‌عنوان مثال «ادوار برینز» که با اکثر برندهای بزرگ محصولات تجاری قرارداد داشت، وقتی می‌خواست مصرف توتون و سیگار را وارد جامعه زنان امریکا نموده و ارزش سهام شرکت‌های دخانیات را چند برابر کند، محورهای مختلفی را برای انجام این پروسه طراحی کرد. این‌ها در حالی بود که حتی مصرف دخانیات در امریکا برای زنان، از نظر قانونی ممنوع بود و از نظر اجتماعی و فرهنگی یک ضدارزش و ناهنجاری به شمار می‌آمد. او ابتدا مستقیماً به‌سراغ جنبش‌های فمنیستی امریکا رفت و همین ممنوعیت را نوعی تبعیض بر علیه زنان معرفی کرد(چرا باید مردان اجازه کشیدن سیگار را داشته باشند و زنان نه؟!) سپس از نظر هنری و فرهنگی بین سیگار و مشعل آزادی رابطه برقرار کرد؛یعنی از این پس هر زنی که سیگار در دست داشت، یک مبارز آزادی‌خواه تلقی می‌شد که مشعل آزادی را دست گرفته و در جامعه بر علیه تبعیض و ظلم به زنان مبارزه می‌کند. همین تصویرسازی هنری کافی بود که حتی زنانی که تا به آن روز تمایلی به کشیدن سیگار نداشتند، به این موضوع گرایش پیدا کنند و آنرا نوعی تظاهر به روشن‌فکری اجتماعی تلقی کنند. در آخرین مرحله «برینز»به‌سراغ مفاهیم روان‌شناسی فرویدی رفت و حتی بین سیگار و اندام جنسی مردانه رابطه برقرار کرد؛! چیزی که طبق برداشت‌های مکتب روان‌شناسی فرویدی، می‌توانست خلاء و ناداشته زنان به شمار بیاید. در همین دوره بود که دود غلیظ سیگار تبدیل به ابر مقدسی شده بود که باید بالای سر اکثر قریب‌به‌اتفاق سوپراستارهای هالیوود سایه می‌اندخت. (همان ابر مقدسی که قبلاً بالای سر تمام پیامبران وجود داشت!)به‌خوبی پیداست که موارد مذکور، چقدر با تبلیغات معمولی محصولات شرکت‌های دخانیات فرق دارند! نهایتاً طولی نکشید که مصرف سیگار در جامعه آمریکا(و سپس در بسیاری از کشورهای دیگر)و تبعاً، قیمت سهام شرکت‌های دخانیات چند برابر شد...

به همین دلایل «ادوارد برینز»را مبدع و مبتکر پروپاگاندا و خداوندگار مدیریت افکار عمومی می‌دانند که هنوز معلوم نیست، دقیقاً چه تعداد عملیات را برای سی‌آی‌ای اجرا کرده و چگونه؟؟! مثلاً وقتی نگاه می‌کنیم، کاملاً مشخص است که کودتای ۲۸ مرداد ایران نیز عملیاتی از همین نوع بوده است؛.کودتایی که هنوز سی‌آی‌ای به آن افتخار می‌کند؛.زیرا فقط با مبلغی کمتر از چند هزار دلار، ده‌ها سال منافع امریکا را در این منطقه حفظ و برقرار کرده است. تصور کنید یک مأامور سی‌آی‌ای با یک کیف سامسونت متوسط پول، وارد یک کشور شود و با مهندسی بجا و به‌موقع افکار عمومی، فرد موردنظر خودش را بر آن مردم حاکم کند و هنگام بازگشت، بخش عمده ای از همان پول ناچیز را به سازمان خود عودت دهد. آیا این یک شاهکار نیست؟! هست، اما بعدها اوضاع بدین منوال باقی نماند. شاید همین تجربیات بود که زیر دندان ایالات متحده امریکا مزه کرده بود و آن‌ها را به طمع انداخت که دوباره تکرارش کنند. جیمی کارتر و تیم مشاوران درجه یکش توقع نداشتند که قربانی قبلی و رقیب فعلی‌شان همین کار را با منافع و حیثیت دولت امریکا در خاورمیانه انجام دهد. فرایندی که دقیقا از فتح لانه جاسوسی آغاز شده بود و به حق نام «انقلاب دوم» را گرفت  …

بعد از این مقطع بود که در خود امریکا برای نخستین بار شبکه های خبری مستقل و شبانه روزی شکل گرفت (برای پوشش اخبار گروگان ها) و رسانه‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای، در طول بیش از چهل سال بعدی، یکی پس از دیگری تأاسیس می‌شدند و بنا بود راه «ادوارد برینز»را که مفتخر به لقب «فرزند آامریکا» بود، ادامه دهند. جنگی رسانه ای که برخلاف عرصه‌های مستقیم نظامی، هیچ‌گاه تعطیل‌بردار نیست و در تمام ساعات شبانه‌روز تداوم دارد و می‌تواند اوج بگیرد.کارزاری که هدف اولیه آن ناامید‌ کردن افکار عمومی مردم جهان است. ناامیدی از اینکه یک نظام غیرلیبرالیستی بتواند یک حکومت و ملت را اداره کند. این موضوع به‌معنای واقعی کلمه برای لیبرال‌سرمایه‌داری یک کابوس است.کابوسی به نام شکست هژمونی رسانه‌ای آمریکا در ذهن مردم جهان. ما نباید فراموش کنیم که امروز نمونه‌هایی چون توسعه‌یافتگی در چین و ژاپن و کره جنوبی و... همگی دلایل و نشانه‌هایی هستند از برتری غیرقابل‌تردید لیبرال‌سرمایه‌داری غربی. در صورتی که عدم توسعه‌یافتگی مطلوب در نمونه کشورهایی چون هند و برزیل و مکزیک و ساحل‌عاج و لهستان و بلغارستان و یونان و ... (تقریباً تمام کشورهای باقی‌مانده جهان،)هیچ‌کدام خلاف این مطلب را اثبات نمی‌کند!

مستند «کدهای سیاه» به تهیه کنندگی مسعود ملکی مشهور و امید نعیمی خرد و کارگردانی مجید رستگار تهیه شده در مدرسه اندیشه و هنر (ماه) است، که در آستانه فرا رسیدن  یوم الله ۱۳ آبان از شبکه یک سیما در روز شنبه 12 آبان ساعت 23 و یکشنبه 13 آبان ساعت 13 از شبکه یک سیما پخش شد.

منبع: روزنامه جام‌جم