معرفی و بررسی مستند اسرائیلیسم (Israelism) / پخش اختصاصی از عماریار

مستند اسرائیلیسم Israelism نحوه آموزش و نمایش نزاع اسرائیل و فلسطین در مؤسسات یهودی آمریکا را زیر ذره‌بین برده است. این مستند انتقادی است به رفتار اسرائیل با فلسطینیان و آموزش‌هایی که در جامعه یهودی آمریکا ارائه می‌شود و شکاف نسلی بر سر هویت یهودی و دیدگاه‌های در حال تکامل جوانان آمریکایی درباره رژیم صهیونیستی را به تصویر کشیده است.

از این رو در این مستند، با روایت جدیدی روبه‌رو هستیم که با استقبال قابل توجه مخاطب آمریکایی همراه بوده اما مخاطب ایرانی خیلی کمتر آن را شنیده است. به همین خاطر در نوشتار پیش رو، مستند اسرائیلیسم را معرفی کرده‌ایم.

خلاصه مستند «اسرائیلیسم»

دو یهودی جوان آمریکایی ـ سیمون زیمرمن و ایتان ـ با این باور بزرگ شده‌اند که باید به هر قیمتی از دولت اسرائیل دفاع کنند. ایتان به ارتش اسرائیل می‌پیوندد. سیمون در میدان نبرد دیگر، یعنی دانشگاه‌های آمریکا از اسرائیل حمایت می‌کند. وقتی با چشمان خود شاهد بدرفتاری اسرائیل با مردم فلسطین می‌شوند، وحشت‌زده و دل‌شکسته می‌شوند.

آنها به جنبش یهودیان جوان آمریکایی می‌پیوندند که با نسل قدیمی بر سر محوریت اسرائیل در یهودیت آمریکایی مبارزه می‌کنند و خواستار آزادی برای مردم فلسطین هستند. داستان‌های آنها شکاف نسلی در جامعه یهودی آمریکا را آشکار می‌کند، زیرا یهودیان جوان بیشتری روایت‌هایی را که کنیسه‌ها و معلمان مدارس عبری در کودکی به آنها آموخته‌اند، زیر سؤال می‌برند.

موضوع مستند «اسرائیلیسم»

مستند نحوه آموزش و نمایش نزاع اسرائیل و فلسطین در مؤسسات یهودی آمریکا را بررسی می‌کند. این مستند انتقادی است به رفتار اسرائیل با فلسطینیان و آموزش‌هایی که در جامعه یهودی آمریکا ارائه می‌شود. 

این مستند به چندوچون آموزش‌های مراکز یهودی به جوانان و نوجوانان یهودی در آمریکا پرداخته است، به‌طوری که خروجی این آموزش‌ها تربیت افرادی است که باور دارند «کسی یهودی واقعی است که طرفدار اسرائیل باشد». اما گاهی همه آنهایی که تحت این آموزش‌ها قرار می‌گیرند، به خروجی مورد نظر طراحان این مراکز آموزشی نمی‌رسند و با وجود اینکه این آموزش‌ها را دریافت کرده‌اند، مخالف این باور هستند. حالا دو نفر از این جوانان، سوژه بررسی و روایت این مستند شده‌اند.

اسرائیلیسم که توسط دو فیلمساز یهودی تازه‌کار کارگردانی شده، داستانی مشابه شخصیت‌های اصلی فیلم دارند. این فیلم به شکلی منحصر به فرد بررسی می‌کند که چگونه نگرش یهودیان نسبت به اسرائیل (همراه با پیامدهای بزرگی برای منطقه و خود یهودیت) به طور چشمگیری در حال تغییر است.

سازندگان  مستند  «اسرائیلیسم»

ارین اکسلمن؛ کارگردان و تهیه کننده

ارین یک فیلمساز یهودی است که در سامرویل ماساچوست مستقر است. «اسرائیلیسم» اولین تجربه کارگردانی اوست. ارین و سام آیلرتسن، شرکت تولید فیلم غیرانتفاعی «تیکون اولام» را تأسیس کرده‌اند که بر مستندسازی تمرکز دارد. علاوه‌بر اسرائیلیسم، اکسلمن در حال حاضر مشغول تهیه مستند بلند آینده «نسل توافق سبز جدید» است.

سام آیلرتسن؛ کارگردان و مدیر فیلمبرداری

سام قبل از اسرائیلیسم که اولین تجربه کارگردانی اوست، یک دهه به‌عنوان فیلمبردار و تدوینگر در پروژه‌های داستانی و مستند کار کرده است. او همچنین در حال کارگردانی مستند آینده «نسل توافق سبز جدید» است که جنبش اقلیمی جوانان را دنبال می‌کند.

دنیل جی. چالفن؛ تهیه کننده

دنیل برنده جایزه «پیبادی» و «دوپونت» و نامزد چندین جایزه «امی» است. او تهیه‌کننده فیلم و تلویزیون و یکی از بنیانگذاران شرکت «نیکد اج فیلمز» است. 

نادیا صاح؛ تهیه کننده

نادیا یک متخصص رسانه، تهیه‌کننده و فعال فلسطینی-آمریکایی است، با دهه‌ها تجربه در رسانه‌های سرگرمی و آموزشی و حضور در پروژه‌های تحسین‌شده فلسطینی از جمله «مو» در نتفلیکس، فیلم نامزد اسکار «عمر»، مستند نامزد اسکار «5 دوربین شکسته»، «خواهران سرعت»، «آمریکا» و «میرال». او همچنین به‌عنوان معاون مدیر مؤسسه درک خاورمیانه (IMEU) خدمت کرده است. اخیرا، نادیا پروژه48 را برای افزایش آگاهی درباره روز نکبت فلسطین در ایالات متحده راه‌اندازی کرده است.

برایان ای. کیتس؛ تهیه‌کننده اجرایی و سرپرست تدوین

برایان برنده دو جایزه «امی» است که روی سریال‌های «خانم میزل شگفت‌انگیز» آمازون و «توطئه علیه آمریکا» HBO کار کرده است. او در سه سال گذشته در پروژه اسرائیلیسم مشارکت داشته و هم بر روند تدوین و هم بر فرآیند توزیع نظارت می‌کند. برایان با همسرش در نیویورک زندگی می‌کند.

شخصیت‌های اصلی مستند «اسرائیلیسم»

مستند حول دو شخصیت به نام‌های «سیمون زیمرمن» و «ایتان» پیش می‌رود. این دو نفر، از جوانانی هستند که تحت آموزش‌های مراکز یهودی بوده و تجربه‌هایی هم از سر گذرانده‌اند. ولی برخی از همین تجربه‌ها، آنها را به مسیر مخالفت با آموزش‌های رایج یهودیت آمریکایی کشانده و اینک ما روایت آنها را خواهیم دید.

این فیلم شامل دیدگاه‌های افرادی دیگری نیز هست مانند جکی، یک معلم یهودی که می‌گوید «یهودیت همان اسرائیل است و اسرائیل همان یهودیت» یا رئیس سابق اتحادیه ضد افترا، آبه فاکسمن که ادعا می‌کند صداهایی مانند سیمون و ایتان نماینده اقلیت کوچکی هستند. همچنین متفکرانی مانند پیتر بینارت، جرمی بن-عمی، نورا عریقات، کورنل وست و نوآم چامسکی نیز نظرات خود را ارائه می‌دهند.

مدت زمان و سال ساخت مستند «اسرائیلیسم»

این مستند در سال 2023 ساخته شده است. زمان آن، یک ساعت و 24 دقیقه است اما با جذابیت‌های تصویری و روایی که درون خود دارد، برای بیننده به هیچ وجه خسته‌کننده نیست.

مکان‌های فیلم‌برداری مستند «اسرائیلیسم»

این مستند، در بیت لحم کرانه باختری، نوار غزه، برخی دانشگاه‌های آمریکا از جمله «برکلی» فیلمبرداری شده است

رده بندی سنی

با توجه به محتوای مستند و موضوعاتی که در آن طرح می‌شود، مناسب رده‌های سنی بالاتر از 13 سال است. 

تیزر و پوستر مستند «اسرائیلیسم»

جوایز مستند «اسرائیلیسم» در جشنواره‌های بین‌المللی

برنده جایزه بهترین مستند از جشنواره بین المللی فیلم آریزونا در سال 2023

برنده جایزه بهترین مستند از جشنواره بین المللی فیلم تالگراس 2023

برنده جایزه بهترین مستند بلند از جشنواره فیلم یهودی سانفرانسیسکو 2023

حواشی مستند «اسرائیلیسم»

پس از عرضه مستند، اکران آن در مراکز دانشگاهی آمریکا با چالش‌هایی همراه بود از جمله:

ماجرای کالج هانتر (14 نوامبر)

بخش فیلم و رسانه کالج هانتر برنامه نمایش «اسرائیلیسم» و بحث پس از نمایش با اکسلمن را در اواسط نوامبر تنظیم کرده بود. اما وقتی رئیس موقت کالج، «آن کرشنر»، با انبوهی از ایمیل‌هایی روبه‌رو شد که ادعا می‌کردند فیلم یهودستیزانه است، او ناگهان صبح روز نمایش، آن را لغو کرد. روز بعد، سنای کالج، متشکل از ترکیبی از دانشجویان و اعضای هیئت علمی، رأی به لغو تصمیم کرشنر داد. سخنگوی کالج به نیویورک تایمز گفت که برنامه همیشه این بوده که پخش فیلم مجدد برنامه‌ریزی شود، اگر چه فیلمسازان گفتند از طریق گزارش تایمز برای اولین بار این موضوع را شنیده‌اند. سرانجام در 5 دسامبر اکران فیلم برگزار شد و تمام بلیت‌هایش به فروش رفت. برخلاف اکثر نمایش‌های «اسرائیلیسم» که به آرامی برگزار شده بودند، این رویداد پرهرج‌ومرج بود و تماشاگران به مجری فریاد می‌زدند و او را هو می‌کردند. تماشاگران از اینکه به بخش عربی هانتر که از حامیان اصلی نمایش اولیه بود، اجازه شرکت در رویداد داده نشده بود، ناراحت بودند و از اینکه مجری، خاخام «اندی باخمن»، آنطور که آنها می‌خواستند با فیلم تعامل نمی‌کرد، عصبانی بودند. سم آیلرتسن (یکی از کارگردانان مستند) که از میان تماشاگران نظاره‌گر بود، گفت: «مدیران کالج اجازه نمی‌دادند تماشاگران مستقیم سؤال بپرسند، مثل هر جلسه پرسش و پاسخ دیگری. آنها دانشجویان را مجبور می‌کردند سؤالاتشان را روی کارت‌های یادداشت بنویسند و به اندی بدهند، که او هم وقتی از سؤالی خوشش نمی‌آمد، اخم می‌کرد یا سرش را تکان می‌داد و آن را به سؤالی کاملا متفاوت تبدیل می‌کرد.»

جنجال دانشگاه پنسیلوانیا (28 نوامبر)

یک گروه دانشگاهی یهودی مترقی به نام «چاووراه»، نمایش و بحث «اسرائیلیسم» را برای اکتبر برنامه‌ریزی کرده بود و این رویداد در ابتدا بدون مشکل تأیید شده بود. اما پس از حملات 7 اکتبر، چاووراه تصمیم گرفت رویداد را برای یک ماه به تعویق بیندازد. با این حال، وقتی «جک استاروبین»، دانشجوی سال آخر کالج و رهبر چاووراه، درخواست جدید رزرو مکان برای این رویداد ارائه داد - چیزی که او گفت معمولا سه روز کاری طول می‌کشد - هفته‌ها طول کشید. در نهایت، مدیران دانشگاه به آنها گفتند که این رویداد «برای فضای دانشگاه مناسب نیست». استاروبین این اقدام را سانسور خواند که متوجه «اسرائیلیسم» بود؛ در حالی که به گروه‌های یهودی دیگر، مانند هیلل پن، اجازه داده شده بود رویدادهایی را میزبانی کنند که استاروبین آنها را تحریک‌آمیز خواند، از جمله یک سخنران که به معترضان طرفدار فلسطین در دانشگاه به عنوان «مبارزان دشمن» اشاره کرده بود. اعضای هیئت علمی مرکز خاورمیانه پن به دانشجویان کمک کردند تا فضایی برای نمایش فیلم به دست آورند. اما استاروبین گفت که درست قبل از رویداد، تماسی از دفتر امور دانشجویی و تماس دیگری از معاون رئیس برای زندگی دانشگاهی دریافت کرد که می‌گفتند اگر نمایش ادامه یابد، اعضای چاووراه ممکن است تنبیه شوند و گروه ممکن است بودجه خود را از دست بدهد. وقتی استاروبین پرسید که چه قوانینی را نقض کرده‌اند، مدیران نتوانستند پاسخ دهند. او گفت: «آنها اشاره مبهمی به اینکه ما برخلاف تصمیم دانشگاه عمل کرده‌ایم، کرد.» نمایش طبق برنامه پیش رفت و استاروبین گفت که علی‌رغم تهدیدها، دانشجویان چاووراه هفته‌ها بود که خبری از جلسه انضباطی خود نشنیده بودند. اما در نتیجه این جنجال، هارون کوچوک، رئیس مرکز خاورمیانه، از سمت ریاست بخش کناره‌گیری کرد. اتحادیه اساتید پن، AAUP-Penn، بیانیه‌ای منتشر کرد مبنی‌بر اینکه استعفای او نتیجه «فشار نامناسب از سوی مدیران» بوده است.

التهاب در همیلتون، کانادا (6 دسامبر)

صداهای مستقل یهودی، یک گروه یهودی کانادایی که سم آیلرتسن آن را «مانند نسخه کانادایی JVP» توصیف کرد، فیلم را برای نمایش در همیلتون، شهری در اونتاریو، دعوت کرد، جایی که آنها یک سینمای مستقل محلی به نام سینما «وستدیل» را اجاره کرده بودند.IJV قبلا 200 بلیت فروخته بود، اما هیئت مدیره سینما تصمیم گرفت نمایش را پس از اینکه فدراسیون یهودیان همیلتون گفت این کار «فضای شهر را ملتهب خواهد کرد» لغو کند. با این حال، پس از اینکه IJV برای اعتراض بیرون سینما حاضر شد و پوشش خبری در اخبار کانادا به دست آورد، هیئت مدیره تصمیم خود را لغو کرد. هیئت مدیره در بیانیه‌ای گفت: «پس از بررسی دقیق، ما تشخیص دادیم که هیچ شواهد معتبری مبنی‌بر اینکه نمایش باعث آسیب به کسی در جامعه ما شود، وجود ندارد.» آیلرتسن گفت که حدود یک دوجین معترض با پرچم‌های اسرائیل در طول نمایش بیرون سینما راهپیمایی کردند، اما با این حال، نمایش به آرامی برگزار شد.

فشار به دانشگاه ییل (12 دسامبر)

هیئت مدیره مرکز اسلیفکا، یک مرکز مستقل برای زندگی یهودی در ییل، که میزبان هلیل ییل است، مجبور شد رأی‌گیری کند که آیا «اسرائیلیسم» را در فضای خود نمایش دهد یا خیر. نمایش، که توسط شاخه ییل گروه دانشجویی یهودی J Street U حمایت می‌شد، تأیید شد - با این شرط که به یهودا کورتزر، رئیس مؤسسه شالوم هارتمن، اجازه داده شود پس از نمایش پاسخی ارائه دهد. اما در 6 دسامبر، یک هفته قبل از نمایش، دانشجویان برگزارکننده گفتند که تماسی از اوری کوهن، مدیر اجرایی اسلیفکا، دریافت کردند که می‌گفت دیگر نمی‌توانند نمایش را در مرکز میزبانی کنند. در عوض، فیلم در یک سالن کوچک در پردیس ییل نمایش داده شد. دانشجوی برگزارکننده ادعا کرد که مرکز اسلیفکا و مدیران هلیل بین‌المللی به مرکز فشار آورده‌اند تا فیلم را نمایش ندهند و تهدید کرده‌اند که بودجه را قطع خواهند کرد. رویداد کورتزر پس از نمایش فیلم همچنان در مرکز اسلیفکا برگزار شد؛ در طول آن، اعضای حاضر تلاش کردند بپرسند چرا فیلم در اسلیفکا نمایش داده نشد، اما گفتند مدیران اسلیفکا از پاسخ دادن امتناع کرده‌اند. کورتزر در یک ایمیل گفت: «این دقیق نیست»، و افزود که اگرچه او به سؤالی درباره آزادی بیان پاسخ داده است، اما اشاره کرد که نمی‌تواند از طرف اسلیفکا یا هلیل بین‌المللی صحبت کند. او گفت: «برخی از فعالان درگیر با فیلم مایلند القا کنند که نهادهای اینجا هم بسته فکر می‌کنند و هم ناتوان یا بی‌میل به بحث درباره مسائل مطرح شده هستند. این سؤال تنها یک بار پرسیده شد، آن هم نه توسط اعضای حاضر».با این حال، دانشجویان به فیلمسازان گفتند که واکنش غالب مخاطبان به همه چیز مثبت بود و دانشجویان تا دیروقت پس از پایان اکران به بحث درباره فیلم ادامه دادند.

تماشای مستند اسرائیلیسم در عماریار

این مستند، برای اولین بار توسط سکوی عماریار در ایران به زبان فارسی ترجمه و عرضه شده است. علاقمندان می‌توانند با مراجعه به سایت Ammaryar.ir یا کلیک روی اینجا به تماشای نسخه باکیفیت اسرائیلیسم بنشینند.

منابع: صفحه اصلی مستند اسرائیلیسم، ویکی پدیای اسرائیلیسم، شبکه خبری TRT