نگاهی به اسطوره هالیوود
اسپیلبرگ، سینما و زبان مادری
رضا کلی وندی
«استیون فردی است که سینما را مثل زبان مادری‌اش می‌شناسد.» این جمله را مادر استیون اسپیلبرگ (Steven Spielberg) در مورد او گفته است. فردی که کارگردان فیلم‌های آرواره‌ها، ایندیانا جونز، فهرست شیندلر و بسیاری دیگر از فیلم‌هایی است که برای علاقه مندان به سینما خاطره ساز بوده‌اند. این نوشتار تمام و کمال به اسپیلبرگ اختصاص دارد و بهانه آن هم مستندی به همین نام است: «اسپیلبرگ»؛ مستندی به کارگردانی سوزان لِیسی (Susan Lacy) که راوی یکی از افسانه‌ای‌ترین کارگردانان سینمای هالیوود است. برای تماشای مستند اسپیلبرگ Spielberg 2017 به عماریار مراجعه کنید.
چرا اسپیلبرگ؟!
سوال مهمی است و که پاسخ آن بسیاری از گره‌های ذهنی درباره این شخصیت را باز می‌کند. نگاهی به برخی از آثار اسپیلبرگ می‌تواند پاسخ مناسبی به این پرسش باشد:
- آرواره‌ها (Jaws) (1975)
- ای. تی. موجود فرازمینی (E.T. the Extra-Terrestrial) (1982)
- مجموعه فیلم‌های ایندیانا جونز (Indiana Jones)
- فهرست شیندلر (Schindler's List) (1993)
- نجات سرباز رایان (Saving Private Ryan) (1998)
فیلم‌هایی که هر کدام به تنهایی برای جاودانگی یک کارگردان در تاریخ سینما کفایت می‌کند. به طور کلی، استیون اسپیلبرگ به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فیلمسازان تاریخ سینما شناخته می‌شود. آثار او نه تنها به خاطر تکنیک‌های نوآورانه و درگیر کردن مخاطبان برای خلق احساسات و ایجاد فضایی بکر بلکه به دلیل داستان‌هایی با معانی و پیام‌هایی که در دل خود دارند در خاطر مانده است.
حرف حساب مستند اسپیلبرگ
مستند اسپیلبرگ به کارگردانی سوزان لیسی که در سال ۲۰۱۷ از شبکه HBO پخش شد، یک پرتره جامع و پرجزئیات از زندگی و حرفه یکی از برجسته‌ترین کارگردانان تاریخ سینما، استیون اسپیلبرگ، ارائه می‌دهد. اسپیلبرگ مستندی دو سه ساعته است و با این وجود حوصله سر بر نیست. مصاحبه‌های گسترده و بیشماری را در دل خود جا داده و پر از مطالبی است که باعث آشنایی هر چه بیشتر با استیون اسپیلبرگ می‌شود.
دو سه ساعته ولی جذاب؛ شاید این کلمات تناسب چندانی با هم نداشته باشند و در نگاه اول ترکیب غلط اندازی به نظر بیایند اما واقعیت این است که میان سیر روایی و تمام مطالبی که بیان شده، مستند پر از تصاویر آرشیوی و کلیپ‌هایی فوق‌العاده جذاب از آثار اسپیلبرگ است که باعث می‌شود دو ساعت و نیم تکان نخورید و روایتی از تکامل زندگی حرفه‌ای و شخصی این کارگردان را ببینید که می‌تواند شناخت کاملی از او و روش‌هایش در رسیدن به موفقیت به شما بدهد. برای دانلود و تماشای اسپیلبرگ با زیرنویس فارسی به عماریار مراجعه کنید.
مستند اسپیلبرگ؛ روایتی کامل
ساختار این مستند تا حدود زیادی خطی است. گرچه جهش‌هایی به گذشته و آینده دارد ولی در کل با ارائه‌ای خطی از آنچه می‌توان سیر موفقیت اسپیلبرگ عنوان کرد، مسیر داستان را ادامه می‌دهد. این مسیر قابل تقسیم به 5 قسمت اصلی به صورت زیر است:
1. زندگی شخصی
مستند کارش را با کودکی اسپیلبرگ شروع می‌کند؛ جایی که علاقه‌اش به سینما و فیلمسازی از جنونش به فیلم لارنس عربستان (Lawrence of Arabia1962) شکل گرفت. مستند اسپیلبرگ توجه ویژه‌ای به خانواده هم دارد و از اصلی‌ترین کارشناسان و افرادی که با آن‌ها گفتگو شده، همین نزدیکان اسپیلبرگ هستند. مستند از داستان‌های خانوادگی و تأثیر والدین بر او به راحتی عبور نکرده و با نگاهی ریزبینانه به خوبی نشان داه است که چگونه تجربیات کودکی و روابط خانوادگی، الهام‌بخش بسیاری از آثار او شدند.
2. ورود به رینگ حرفه‌ای‌ها
بخش بعدی مستند به شروع دورانی می‌پردازد که منجر به حرفه‌ای شدن او و ساخته شدن اسپیلبرگی می‌شود که اسطوره هالیوود لقب می‌گیرد. این قسمت زمانی را روایت می‌کند که او به ساخت فیلم‌های کوتاه مشغول بود و با مشکلات و چالش‌های اولیه در صنعت سینما روبه‌رو شد.
3. کله گنده شدن
همان طور که گفته شد، بخش عمده‌ای از مستند کلیپ‌ها و نقدهایی است که به فیلم‌های معروف و موفق اسپیلبرگ اختصاص دارد. از «آرواره‌ها» که اولین فیلم پرفروش تابستانی محسوب می‌شود تا «ای. تی. موجود فرازمینی» که توانست خودی نشان دهد و با برقراری یک ارتباط عمیق عاطفی اثری به یاد ماندنی شود. البته همه فیلم‌هایی که بررسی می‌شود همین دو تا نیست و فیلم‌هایی مانند «مهاجمان صندوق گمشده»، «پارک ژوراسیک»، و «فهرست شیندلر» هم به تفصیل و با جزییات بررسی می‌شوند.
4. روابط حسنه
قسمت بعدی در جذابیت دست کمی از بخش قبلی ندارد. جایی که مستند به رابطه اسپیلبرگ با چهره‌های برجسته سینما نظیر جورج لوکاس، مارتین اسکورسیزی و فرانسیس فورد کوپولا پرداخته است و شرایطی را فراهم کرده تا مخاطب علاوه بر اعضای خانواده و گفته‌های خودش، دریچه دیگری هم به درون او داشته باشد. مصاحبه‌های این افراد نشان می‌دهد که چگونه این همکاری‌ها و دوستی‌ها تأثیر متقابلی بر آثار هنری و حرفه‌ای آن‌ها و همچنین رشد اسپیلبرگ داشته است.
5. کودکِ درون
مستند به جنبه‌های احساسی و انسانی اسپیلبرگ نیز اشاره می‌کند. تأثیر مرگ پدرش، روابط خانوادگی و چالش‌های شخصی او بخش‌هایی از مستند هستند که به شناخت بهتر شخصیت او کمک می‌کنند. اتفاق‌های بزرگ و کوچکی که به گفته خودش منبع الهامی جدی برای خلق بسیاری از داستان‌هایش بوده‌اند.
باجزئیات، قدیس نما و طولانی
اسپیلبرگ جزییات زیادی دارد، دو ساعت و نیم را آب نبسته و حرفی برای گفتن دارد ولی در عین حال کاملاً یک طرفه به قاضی رفته و آینه‌ای تمام قد اسطوره‌ای از آقای کارگردان ساخته است. استفاده از مصاحبه‌های متنوع و گسترده با شخص اسپیلبرگ، خانواده، دوستان و همکارانش باعث شده که در تمام مستند در حال شنیدن اطلاعات دست اول و عمیق از زندگی شخصی و حرفه‌ای او باشیم.
با همه این‌ها هنوز دو ساعت و نیم برای یک مستند زمان زیادی است. ممکن است برای تعدادی از مخاطبان که تجربه نگاه‌های دقیق و عمیق این شکلی را ندارد، خسته کننده باشد. نکته بعدی هم همانطور که اشاره شد، تقدیس و حتی به گونه‌ای پرستش اسپیلبرگ در این مستند است؛ گاهی بیش از حد بر نقاط قوت و موفقیت‌های اسپیلبرگ تمرکز کرده و نقدهایی که در مورد او بیان شده یا جایی در مستند ندارد یا سرسری از کنارشان عبور شده است.
کلام آخر
استیون اسپیلبرگ، به عنوان یکی از برجسته ترین کارگردانان تاریخ سینما، نه تنها به دلیل فروش خوب آثارش قابل تحسین است بلکه او جزوی مهم از مجموعه‌ای است که می‌توان آن را میراث فرهنگی سینمای هالیوود دانست. اسپیلبرگ به خاطر نوآوری‌های هنری و داستان پردازی احساسی شناخته می‌شود و این مستند تلاش می‌کند روایتی جذاب از رسیدن او به عشق دوران کودکی‌اش داشته باشد. روایتی که می‌تواند هر مخاطبی را در حرکت به سمت رویاهای دوران کودکی‌اش تکانی جدی بدهد. دیدنش احتمال در رسیدن به عشق دوران کودکی‌تان و اراده و مصمم شدن در راه آن کمکتان می‌کند. برای تماشای آنلاین و دانلود مستند اسپیلبرگ به عماریار مراجعه کنید.